‘Het vergeten kind’. Misschien ken je de organisatie die deze naam draagt. Zij komen op voor kinderen die uit hun onveilige thuissituaties in een pleeggezin of plaatsvervangend tehuis geplaatst zijn. Deze kinderen zijn verwaarloosd of mishandeld. Fysiek, emotioneel, vaak ook beide. Het kind voelt zich vergeten, niet gezien. Ik lees op hun site: ‘In ons land wonen maar liefst 100.000 kinderen in onveilige of onleefbare thuissituaties. Ze krijgen niet de liefde en aandacht die ze nodig hebben. Zo’n jeugd veroorzaakt trauma’s voor het leven. Het Vergeten Kind roept iedereen op: laat deze kinderen er niet alleen voor staan!’

Niet vergeten, maar ook niet gezien

Ik herken me in deze beschrijving. Zelf groeide ik op in een onveilige leefsituatie met een dominante vader en een depressieve moeder. Bij ons thuis vielen vaak harde woorden en vond er mishandeling plaats. Daarom ben ik bewogen met al deze kinderen en huilt mijn hart om wat zij meemaakten en hun trauma’s. Ikzelf heb niet echt het gevoel gehad ‘vergeten’ te zijn, maar eerder ‘niet gezien’. Gevoelsmatig ligt het vlakbij elkaar. Ik heb me als kind vaak niet gezien gevoeld, wat ergens best raar is omdat ik juist vaak in beeld kwam door de manier waarop mijn ouders met mij omgingen. Ik mocht, als het ware, regelmatig optreden door te showen wat ik goed kon. Op school scoorde ik goed en heel vaak werd ik eruit gepikt om als voorbeeld te dienen. Ik haatte het, maar ik wist dat het moest om de schijn op te houden en om geen risico’s te lopen thuis. Mijn thuissituatie was echt onveilig en niemand wist dat. Ik werd niet echt gezien. Men zag wat ik deed en presteerde, dat wat ik liet zien. Maar men zag niet de onzekerheid, angst en de vele trauma’s. Men herinnerde mij als ‘dat meisje dat zo goed kan lezen’, maar men zag niet dat ik mijzelf bleef herinneren aan de gevolgen van die ene zin die ik fout voorlas.

Schone schijn

Wij mensen zijn heel goed in de schijn ophouden. Om de buitenwereld te laten zien wat we willen dat ze zien. Zeker als we volwassen zijn dan is het zo verleidelijk om te kijken naar de buitenkant en dan een oordeel te hebben over hoe goed die ander zijn of haar leven voor elkaar heeft. Soms heb ik wel eens het gevoel dat de maatschappij in twee kampen verdeeld is. Het kamp dat alleen maar kwijlend en verlangend omhoog kan kijken naar de ander die het allemaal veel beter doet en veel beter heeft. En het kamp dat arrogant en veroordelend op de ander neerkijkt omdat die lang niet zo goed de zaakjes voor elkaar heeft zoals zijzelf. Ik ben benieuwd in welk kamp jij je bevindt, of je het überhaupt hiermee eens bent.

Extreem

Hoe dan ook, ik denk dat in elk kamp mensen zitten die zich op een extreme manier gedragen. Dan bestaat de kans dat thuissituaties zo onveilig worden en er sprake is van emotionele of fysieke verwaarlozing. En of je als kind nou uit huis geplaatst wordt of niet, trauma’s zijn ontstaan en het heeft impact op de ontwikkeling van het kind. Het beïnvloedt je manier van denken, van leren omgaan met situaties. Het kan bepalend zijn voor hoe je naar jezelf leert kijken en het heeft zeker invloed op je eigen identiteitsontwikkeling. Ook op die van mij.

Burnout

Ik beschouwde mezelf lang als het niet geziene kind. Daar kwam ik aan het begin van mijn burn-out achter. Als kind probeerde ik altijd om me zo braaf mogelijk te gedragen, zodat ik niet als straf naar de hel hoefde. Ik leerde God leren kennen als een streng en rechtvaardige God. Naast het beste meisje van de klas, was ik dus ook graag het braafste meisje van de klas. Toen ik later tot ontdekking kwam dat God degene zou moeten zijn die je helpt en beschermt, heb ik me lang afgevraagd waarom Hij mij dan nooit heeft geholpen of beschermd. Opnieuw voelde ik me niet gezien. En dat stukje pijn kwam tijdens mijn burn-out heel erg naar boven.

Schaduw

En zelfs nu nog komt die emotie soms zomaar weer even naar boven: gevoelens van niet gezien, niet gekend en vergeten worden Als kind in een onveilige situatie kies je daar soms bewust voor, omdat je weet dat je nu maar beter even niet gezien en vergeten moet worden. Dat is het veiligst voor jezelf. Maar wat als dat gevolgen kan hebben voor andere gezinsleden, waar kies je dan voor? Je kent de risico’s, voor welke kies je? Een betere vraag is eigenlijk: voor wíe kies je? Iedereen snapt dat een kind dit soort dilemma’s nooit zou moeten hebben. Het kan je beschadigen voor de rest van je leven. Je leert met alles en iedereen rekening te houden, behalve met jezelf. Omdat niemand jou heeft geleerd dat ook jij belangrijk bent om gezien te worden. Al van jongs af aan in een soort schaduw leven maakt het lastig om als volwassene in het licht te gaan staan.

Sudderproces

Afgelopen weken ben ik opnieuw bepaald bij deze kinderen. Ik wist al een tijdje dat ik deze blog moest schrijven. Maar soms is het schrijfproces zo’n sudderproces. Dan worden de gedachtengangen in mijn hoofd pas langzaam logische en mooie zinnen. Tegelijkertijd was het in dit geval ook een drempel overstappen, want het is best een kwetsbaar onderwerp. Hoeveel leg ik hierover van mijzelf bloot? Dit stukje van mijn leven hou ik graag vaag, de term ‘onveilige thuissituatie’ zegt genoeg en eigenlijk te weinig.

Wat zie jij?

Toch laat God me steeds opnieuw weten dat ik hier aandacht aan mag geven en aandacht voor mag vragen. Hij heeft mij allang laten weten dat Hij mij altijd al zag. Zijn woord zegt dat en ik geloof dat ook echt. Ook heb ik bevestigende beelden van anderen gehad. Ik weet dat Zijn engelen om mij heen waren en Zijn hand mij beschermde. Door Hem was ik altijd al gezien en Hij zal mij nooit vergeten. Het is alsof Hij me influistert dat ook al die andere kinderen moeten weten dat God hen ziet en ook niet vergeten is. Hij belooft niemand van ons ooit te zullen vergeten.

Ik ben beschikbaar

Ik heb nog geen idee hoe God me verder hiervoor gaat inzetten. Hij weet dat ik beschikbaar ben. Voor nu is dat alleen nog maar achter de laptop met de dringende oproep of jij, lieve lezer, je ogen en oren open wil houden. Misschien kom jij wel ergens zo’n vergeten kind tegen. Je herkent ze vaak aan hun schrikachtige of angstige houding. Soms is het een kind dat op een ongezonde manier in alles de beste moet zijn en gericht is op prestaties. Maar ook zij die zich in de schaduw van de gewone massa meebewegen en niet op willen vallen. Het kind dat nooit een ander kind thuis te spelen vraagt. Etcetera.

Wees alert

Omdat elke situatie anders is, elk kind anders is en elke ouders ook anders zijn is het lastig om specifiek gedragingen te noemen die standaard zijn. Dat maakt het ook zo lastig om te ontdekken. Ik verwijt ook niemand uit mijn vroegere omgeving iets. Maar ik vraag je, kijk gewoon eens om je heen. Wees alert. En wees niet al te naïef in het denken dat dat ene gezin er niet voor in aanmerking komt. Tegelijkertijd, denk nu ook niet dat elk angstig kind in een onveilige thuissituatie leeft. En als je wel eens bidt, alsjeblieft bid! Bid voor deze kinderen, voor Gods beschermde engelen om hen heen. Bid om oplossingen, om liefdevolle knuffels, om ogen die hen zien. Zodat ze weten dat ook zij niet vergeten worden. Door de maatschappij maar vooral nooit door hun hemelse Vader die altijd voor hen zorgt.

Deze gastblog is geschreven door Henriëtte Boetje. Op haar eigen blog ‘Lessen van een vondeling’ vind je meer blogs haar leven (met God).