Waarom duisternis en Kerst bij elkaar horen

Is het je wel eens opgevallen dat het Kerstverhaal begint met duisternis? Toen ik onlangs Mattheüs 2:1-12 las, viel het me op. In vers 2 lezen we dat de wijzen aan Herodes vragen ‘Waar is de baby die geboren is? We zagen zijn ster opgaan en we willen hem aanbidden.’ Die vraag blijkt Herodus ongelofelijk te intimideren (vers 3): hij begint de wijzen te ondervragen en beveelt hen om het kind te gaan zoeken, ‘zodat ook ik erheen kan gaan om het te aanbidden’. (vers 8)

Grote angst

Valt je op wat hier gebeurt?
Jezus wordt geboren in Bethlehem.
Het eerste teken van zijn geboorte in Mattheüs is een ster die aan de hemel opkomt.
Een geboorte… Dan een ster!

Wat een symboliek zie ik in die ster: een lichtpunt in de duisternis. Duisternis die Maria en Jozef ongetwijfeld gevoeld moeten hebben vóór de geboorte van Jezus door alle angst en onzekerheid. Ze waren weg van huis, weg van wat voor hen vertrouwd voelde, wachtend op de geboorte van Jezus. Maar voordat het Licht van de wereld geboren kon worden, was er die duisternis, die onzekerheid over wat er zou gebeuren.

Zo nadrukkelijk aanwezig

Is dat niet vaak zo, ook in het echte leven? Dat een groot licht, of iets moois, wordt voorafgegaan door duisternis, door moeilijkheden? Zoals de zangeres van Florence and the Machines ooit zong: Het is altijd het donkerst voor de dageraad. Wat zou ik dat graag anders zien: als het aan mij lag, was er helemaal geen duisternis. Want die duisternis is zo nadrukkelijk aanwezig. Ik weet hoe Kerst bedoeld is om gevoelens van grote vreugde in ons los te maken. Er zijn wonderen. Er zijn lichtjes. Er zijn bijeenkomsten. Maar, zelfs in al die Glohohohoria en fa-la-la, is er nog steeds zoveel duisternis in onze wereld.

Er is nog steeds ziekte.
Er is nog steeds oorlog.
Er is nog steeds dood, verlies en onrecht.
Er zijn rijen voor de voedselbank. Nog steeds verslavingen Nog steeds overdoses.
Er zijn nog steeds depressies, die verdriet, hartzeer en onbeantwoorde vragen.
Er is zoveel duisternis in de wereld die we niet zomaar uit beeld kunnen vegen omdat het,
zoals we constant op Sky Radio kunnen horen ‘The most wonderful time of the year’ is.

De duisternis heeft een doel

En toch… als ik dan kijk naar de duisternis voorafgaand aan de geboorte van Jezus, dan ik zie het doel van de duisternis. Ik weet dank de Bijbel wat er uit de donkere nacht komt. Ik vind het eigenlijk heel hoopgevend dat het verhaal van Jezus begint met duisternis en dat een groot licht zijn geboorte aankondigt. Het is heel symbolisch. Het teken van Jezus; geboorte had elk groot teken kunnen zijn:

Een fanfare met majorettes
Een grote stoet marcherende soldaten
Een ramshoorn die door de nacht schalt.
En toch koos God in eerste instantie voor een ster.
Hij koos iets eenvoudigs en toch hoopvols, iets waar we allemaal toegang toe hebben.
Een licht dat schijnt in de duisternis.

Beters op komst

Dit licht was al honderden jaren voordat het gebeurde voorzegt door de profeet Jesaja (Jesaja 9:1): De mensen die in duisternis wandelden, hebben een groot licht gezien; zij die in een land van diepe duisternis woonden, over hen is een licht geschenen. Het is door Jezus; komst – Hij die het verhaal door elkaar schudt – dat het licht doorschijnt en ons hoop geeft dat er iets beters op komst is. Zelfs als we nog verder terug gaan in de Bijbel naar het allereerste hoofdstuk in Genesis. Lezen we de woorden: In het begin schiep God de hemel en de aarde. De aarde was vormloos en leeg, duisternis lag over het oppervlak van de diepte en de Geest van God zweefde over de wateren.

Vreemd soort duisternis

Het woord duisternis dat hier wordt gebruikt is niet hetzelfde woord dat je zou gebruiken om een kamer zonder licht te beschrijven of de duisternis die je tegenkomt als de zon ondergaat. Het betekent ellende, dood, verdriet, verderf, slechtheid. De schrijver van de Schrift zegt hier eigenlijk tegen de lezer: De aarde was vormloos en leeg, er was iets vreselijks boosaardigs en verkeerds aan de oppervlakte van de diepte. Voordat God ooit iets deed, was er al vanaf het begin iets mis – een vreemd soort duisternis zweefde over het aardoppervlak*. En God, van alle dingen die Hij als eerste had kunnen doen of zeggen om de aarde vorm te geven, koos Hij ervoor om dat ene ding te noemen dat die boze, verdorven duisternis zou bestrijden. Hij besloot te zeggen: Laat er licht zijn. En er was licht. Een groot, groot licht.

Licht én toekomst

In God is geen duisternis! Misschien voelt het in deze donkere tijd wel eens zo, blijf dan naar Hem kijken en blijf Hem zoeken in jouw duisternis. Hij zal je weer Licht en hoop op de toekomst geven!

* Ik putte voor deze gedachte uit verschillende bronnen, zoals deze.